Metropolis-από Giorgio Agamben

αποσπάσματα απο το κείμενο:
http://www.blackout.gr/keimena/93
Πριν από αρκετά χρόνια είχα μια συζήτηση με τον Guy (Debord) τον οποίο θεωρούσα πολιτικό φιλόσοφο. Σε κάποιο σημείο αυτής της συζήτησης ο Guy με διέκοψε και μου είπε: “Κοίτα, δεν είμαι φιλόσοφος είμαι στρατηγός". Αυτή η δήλωση με γοήτευσε επειδή συνήθιζα να τον βλέπω ως φιλόσοφο, όπως φιλόσοφο έβλεπα και τον εαυτό μου. Αλλά νομίζω πως αυτό που εννοούσε είναι ότι κάθε σκέψη, όσο διαφανής, γενική ή αφηρημένη και αν προσπαθεί να είναι, πάντοτε σημαδεύεται από ιστορικά συμβάντα και έτσι “αιχμαλωτίζεται" και με ένα τρόπο εμπλέκεται σε μια στρατηγική, σε μια επιτακτικότητα της χρονικής συγκυρίας. Τα λέω αυτά επειδή οι συλλογισμοί μου θα είναι οπωσδήποτε γενικοί και δεν θα υπεισέλθω στο συγκεκριμένο θέμα των μητροπολιτικών συγκρούσεων. Ελπίζω ωστόσο ότι οι συλλογισμοί αυτοί θα σκιαγραφήσουν τα ίχνη μιας στρατηγικής.
......................................................................

Προτείνω να χρησιμοποιούμε αυτό τον όρο, τη μητρόπολη, για να προσδιορίσουμε τον νέο αστικό οικοδόμημα που αναδύεται παράλληλα με τη διαδικασία μετασχηματισμού που ο Michel Foucault όρισε ως τη μετατόπιση από την εντοπισμένη στο έδαφος εξουσία του προηγούμενου καθεστώτος, της κυριαρχίας, στη νεωτερική βιοεξουσία, η οποία ως πρωτεύον χαρακτηριστικό έχει την διακυβέρνηση του πληθυσμού.

Αυτό σημαίνει ότι για να καταλάβει κάποιος τι είναι η μητρόπολη χρειάζεται να καταλάβει τη διαδικασία δια της οποίας η εξουσία προοδευτικά παίρνει το χαρακτήρα της διακυβέρνησης των πραγμάτων και των ζώντων, ή καλύτερα το χαρακτήρα μιας οικονομίας. Οικονομία δεν σημαίνει τίποτε άλλο παρά διακυβέρνηση, τον 18ο αιώνα, τη διακυβέρνηση των ανθρώπων και των πραγμάτων. Η πόλη στο φεουδαρχικό σύστημα του προηγούμενου καθεστώτος βρισκόταν διαρκώς σε μια κατάσταση εξαίρεσης αναφορικά με τις τεράστιες επικράτειες της εξουσίας, σχετικά αυτόνομη από τις μεγάλες επικράτειες της εξουσίας. Έτσι θα έλεγα ότι η μητρόπολη είναι η ρύθμιση ή το σώμα των ρυθμίσεων που αντικαθιστά την πόλη όταν η εξουσία μετατρέπεται σε διακυβέρνηση της ζωής και των πραγμάτων.

..........................................................

Επιστρέφοντας στη μητρόπολη, η προσέγγισή μου είναι ότι δεν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια διαδικασία ανάπτυξης και γιγάντωσης της παλιάς πόλης, αλλά με την εγκαθίδρυση ενός νέου παραδείγματος, τα χαρακτηριστικά του οποίου πρέπει να αναλυθούν. Αναμφίβολα, ένα από τα κύρια γνωρίσματά του είναι ότι υπάρχει μια μετατόπιση από το μοντέλο της πόλης εντοπισμένης σε ένα κέντρο, το οποίο είναι, ένα δημόσιο σημείο ή μια αγορά, σε μια νέα μητροπολιτική εδαφικοποίηση που σίγουρα τοποθετείται σε μια διαδικασία απολιτικοποίησης, τα αποτελέσματα της οποίας είναι μια παράξενη ζώνη όπου είναι αδύνατο να αποφασιστεί τι είναι ιδιωτικό και τι είναι δημόσιο.

Ο Michel Foucault προσπάθησε να καθορίσει μερικά από τα ουσιαστικά χαρακτηριστικά αυτού του αστικού χώρου σε σχέση με τη μορφή διακυβέρνησης. Σύμφωνα με αυτόν, υπάρχει μια σύγκλιση δύο παραδειγμάτων που ήταν έως τώρα ευδιάκριτα: η λέπρα και η πανούκλα. Το παράδειγμα της λέπρας βασίστηκε σαφώς στον αποκλεισμό, απαίτησε να τοποθετούνται οι λεπροί έξω από την πόλη. Σε αυτό το μοντέλο, η καθαρή πόλη κρατά το ξένο εκτός των ορίων της. Πρόκειται για το μεγάλο εγκλεισμό: κλείσιμο και αποκλεισμός.

....................................................

Έτσι υπάρχει μια διπλή αιχμαλωσία: από τη μια το δίπολο του ασθενούς/υγιούς, τρελού/κανονικού κ.λπ. και από την άλλη μια ολόκληρη περίπλοκη διαδικασία διαφοροποιημένων ρυθμίσεων των τεχνολογιών και των τεχνικών που υποκειμενοποιούν, εξατομικεύουν και ελέγχουν τα υποκείμενα. Αυτό είναι ένα πρώτο χρήσιμο πλαίσιο για έναν γενικό καθορισμό του μητροπολιτικού χώρου σήμερα, και εξηγεί επίσης τα πολύ ενδιαφέροντα θέματα για τα οποία μιλούσατε: είναι αδύνατο να καθοριστούν μονόπλευρα τα σύνορα, οι τοίχοι, η ταξινόμηση, επειδή είναι το αποτέλεσμα της δράσης αυτού του διαφορετικού παραδείγματος: όχι άλλος ένας απλός δυαδικός διαχωρισμός αλλά η προβολή σε αυτό το διαχωρισμό μιας σύνθετης σειράς διαδικασιών και τεχνολογιών συνάρθρωσης και εξατομίκευσης.

Θυμάμαι τη Γένοβα το 2001: Σκέφτηκα ότι ήταν ένα πείραμα για να μεταχειριστούμε το ιστορικό κέντρο της παλαιάς πόλης, που χαρακτηρίζεται ακόμα από μια αρχαία αρχιτεκτονική δομή, για να δούμε πώς σε αυτό το κέντρο κάποιος θα μπορούσε ξαφνικά να δημιουργήσει τοίχους, πύλες που όχι μόνο είχαν ως λειτουργία να αποκλείουν και να χωρίζουν, αλλά υπήρχαν εκεί για να συναρθρώνουν διαφορετικούς χώρους και να εξατομικεύουν το χώρο και τα υποκείμενα. Αυτή η ανάλυση που συνοπτικά παραθέτει ο Foucault μπορεί να αναπτυχθεί και να βαθύνει ακόμη περισσότερο. Αλλά τώρα θέλω να τελειώσω με μια διαφορετική σημείωση και να επικεντρωθώ σε ένα διαφορετικό σημείο.

Είπα ότι η πόλη είναι ένα σχέδιο ή ένα σύνολο σχεδίων. Η θεωρία στην οποία αναφερθήκατε νωρίτερα είναι μια συνοπτική ιδέα μέσω της οποίας κάποιος θα μπορούσε να διαιρέσει την πραγματικότητα από την μια πλευρά σε ανθρώπους και ζωντανά όντα, και από την άλλη πλευρά στα σχέδια που συνεχώς αιχμαλωτίζουν και μας κατανικούν. Ωστόσο, το τρίτο θεμελιώδες στοιχείο που καθορίζει ένα σχέδιο, για τον Foucault, είναι η σειρά διαδικασιών υποκειμενοποίησης που προκύπτουν από τη σχέση, σώμα με σώμα, μεταξύ των ατόμων και των τεχνολογιών. Δεν υπάρχει τεχνική χωρίς διαδικασία υποκειμενοποίησης. Για να αναφερθεί κάποιος σε αυτές τις τεχνολογίες της πόλης πρέπει να αντιλαμβάνεται μια ταυτόχρονη διαδικασία υποκειμενοποίησης. Η διαδικασία αυτή σημαίνει δύο πράγματα: αυτή που οδηγεί ένα άτομο να δέχεται και να συνδέεται με μια ατομικότητα και μια μοναδικότητα, αλλά ταυτόχρονα να υποτάσσεται σε μια εξωτερική δύναμη. Δεν υπάρχει καμία διαδικασία υποκειμενοποίησης χωρίς τις δύο αυτές τις πτυχές.

Αυτό που συχνά λείπει, φυσικά και στο κίνημα, είναι η συνείδηση αυτής της σχέσης, η συνειδητοποίηση ότι κάθε φορά που κάποιος υιοθετεί μια ταυτότητα εκείνη τη στιγμή κάποιος άλλος υποτάσσεται.

..............................................

Αναφέρομαι στο οντολογικό επίπεδο ή στο σπινοζικό επίπεδο που θέτουν υπό διερώτηση τη δυνατότητα/ή τη δύναμη των υποκειμένων να δράσουν. Τι είναι αυτό δηλαδή που στις διαδικασίες με τις οποίες ένα υποκείμενο υιοθετεί μια ταυτότητα, οδηγεί σε μια αλλαγή, σε μια αύξηση ή σε μια μείωση της δύναμης κάποιου/ κάποιας να δράσει. Στερούμαστε αυτήν τη γνώση και αυτό ίσως κάνει τις μητροπολιτικές συγκρούσεις που βιώνουμε σήμερα σχετικά αδιαφανείς.

Σκέφτομαι ότι μια αντιπαράθεση με τις μητροπολιτικές τεχνολογίες θα είναι μόνο δυνατή όταν διεισδύσουμε στις διαδικασίες υποκειμενοποίησης που η μητρόπολη παράγει με έναν πιο δομικό τρόπο, βαθύτερο. Επειδή σκέφτομαι ότι η έκβαση των συγκρούσεων εξαρτάται από αυτό: από τη δύναμη να δράσει και να επέμβει στις διαδικασίες υποκειμενοποίησης, προκειμένου να φτάσει σ’ εκείνο το στάδιο που θα αποκαλούσα σημείο ακυβερνησίας. Η ακυβερνησία όπου η εξουσία ναυαγεί στο ίδιο το σχήμα διακυβέρνησής της. Η ακυβερνησία που αποτελεί πάντοτε την αφετηρία και το όριο εκκίνησης της πολιτικής.

Το post έγινε από τον Ανδρέα Μητρόπουλο